คุณค่าทางอาหารของผักหวานป่า

ลักษณะโดยทั่วไปของผักหวานป่า

ผักหวานป่า

   ผักหวานป่าจัดเป็นพืชในวงศ์ Opiliaceae ที่มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Melientha suavis Pierre เป็นไม้ยืนต้นขนาดกลาง เมื่อโตเต็มที่อาจสูงถึง 12 หรือ 13 เมตร ใบอ่อนรูปร่างแคบรี ปลายใบแหลม สีเขียวอมเหลืองใบแก่เต็มที่รูปร่างรีกว้างถึงรูปไข่หรือรูปไข่กลับใบสีเขียวเข้ม เนื้อใบกรอบ ขอบใบเรียบ ปลายใบมน ขนาดของใบ ประมาณ 2.5-5 ซม. X 6-12 ซม. ก้านใบสั้น ช่อดอกแตกกิ่งก้านคล้ายช่อดอกลำไย หรือมะม่วง และเกิดตามกิ่งแก่หรือตามลำต้นที่ใบร่วงแล้ว ดอกมีขนาดเล็กเป็นตุ่มสีเขียว ลักษณะผลเป็นผลเดี่ยว ติดกันเป็นพวง เหมือนช่อผลของมะไฟหรือลางสาดแต่ละผลมีขนาดประมาณ 1.5 x 2.5 ซม.ผลอ่อนสีเขียวมีนวลเคลือบและเปลี่ยนเป็นสีเหลืองถึงเหลืองอมส้ม เมื่อผลสุกแต่ละผลมีเมล็ดเดียว 

ผักหวานป่าอายุ 4 เดือน

ผักหวานป่าตามที่ผมได้ทดลองปลูก ก็จัดว่าเป็นพืชที่ปลูกง่ายครับ แต่ก็ตายเร็วอีกด้วย หากไม่มีการดูแลเอาใจใส่เป็นอย่างดี อย่างที่ผมเคยบอกไว้ในบทความก่อนนี้ ก็เหมือนเด็กทารกที่เราต้องดูแลเอาใจใส่เป็นพิเศษในช่วงวัยเยาว์นั่นแหละครับ แต่ก็มีคำถามให้คาใจอีกล่ะ..ว่าทำไม? ผักหวานป่าที่เกิดบนป่าบนดอย ไม่เห็นมีใครไปรดน้ำให้ปุ๋ย มันก็ยังผ่านแล้งผ่านฝนมาได้ ไม่เห็นมันตาย เหตุผลก็เพราะว่าธรรมชาติของต้นไม้มันเกื้อหนุนจุนเจือกันครับ ตามที่ผมได้ศึกษาค้นคว้าข้อมูลก่อนลงมือปลูกผักหวานป่าอย่างจริงจัง ผักหวานป่าเป็นต้นไม้ที่ต้องการแสงแดดเพียงรำไร หรือร่มรำไร และก็ไม่ต้องการร่มเงาอึมครึมอีกด้วย คือเราต้องคอยปรับแต่งร่มเงาและแสงให้พอดีสำหรับต้นกล้าที่ยังเล็ก และค่อยๆเพิ่มแสงแดดตามอายุของต้นไม้นั่นเอง บนป่าบนดอยที่ผักหวานป่ารอดมาได้ก็เพราะว่าธรรมชาติได้เกื้อกูลกันครับ ตามที่ผมได้ไปสำรวจหาข้อมูลบนดอย หรือบนภูเขาที่มีต้นผักหวานป่าจำนวนมาก ผมสังเกตเห็นต้นกล้าที่ยังเล็กๆ ที่เม็ดผักหวานป่าหล่นจากต้นลงบนพื้นดิน แล้วแตกยอดถอดใบ ในช่วงที่ต้นกล้าเล็กๆ ก็จะมีร่มเงาจากต้นไม้ใหญ่คอยควบคุมแสงแดดให้ และที่รอดมาได้โดยไม่ต้องรดน้ำใส่ปุ๋ย ก็เพราะว่ารอบต้นผักหวานมีต้นไม้ใหญ่ที่มีรากแก้วรากฝอยจำนวนมากช่วยดูดซับความชื้นแบ่งปันอาหารให้กันอย่างสมดุล มิหนำซ้ำหน้าแล้งฤดูใบไม้ผลิก็จะมีเศษใบไม้หล่นลงมาปกคลุมดินช่วยเก็บความชุ่มชื้น และย่อยสลายกลายเป็นปุ๋ยให้ต้นผักหวานโดยอัตโนมัติแบบเกื้อกูลกันตามวิถีธรรมชาติครับ

คุณค่าทางโภชนาการของผักหวานป่า

ผักหวานป่า

ผักหวานป่า จัดเป็นผักที่มีคุณค่าทางโภชนาการสูงชนิดหนึ่ง โดยเฉพาะอย่างยิ่งผักหวานป่ายังเป็นแหล่งโปรตีน วิตามินซีและพลังงานที่มีประโยชน์ต่อร่างกายอย่างมาก นอกจากนี้ยังมีปริมาณเยื่อใยมากพอสมควร ช่วยในการเสริมระบบขับถ่ายให้ดีขึ้น ตามที่ผมได้ศึกษาอิงจากตำราวิชาการมา ขอบรรยายให้ฟังพอสังเขปดังนี้ครับ ในยอดและใบสดหากเรารับประทานได้ 100 กรัม (1 ขีด) จะมีสารอาหารที่ประกอบด้วย นํ้า 76.6 กรัม โปรตีน 8.2 กรัม คาร์โบไฮเดท 10 กรัม เยื่อใย 3.4 กรัม เถ้า 1.8 กรัม แคโรทีน 1.6มก. แถมยังมีวิตามินซี 115 มก. และให้ค่าพลังงานสูงถึง 300 กิโลจูล (KJ) แต่อย่างไรก็ตาม ขอแนะนำไว้ก่อนเลยนะครับ การบริโภคผักหวานป่าควรปรุงให้สุกเสียก่อน เหตุผลก็เพราะว่า หากเราบริโภคผักหวานป่าแบบสดๆ ในปริมาณมากอาจทำ ให้เกิดอาการเบื่อเมา อาจเป็นไข้หรือทำให้อาเจียนได้ การนำผักหวานป่ามาปรุงอาหารนั้นใช้ได้ทั้งส่วนที่เป็นยอดและใบอ่อนครับ หรือจะเอาช่อผลอ่อนๆก็อร่อยไม่แพ้กัน สำหรับผลแก่ให้เราลอกเนื้อหรือเปลือกทิ้ง แล้วนำเมล็ดไปต้มรับประทานได้ เช่นเดียวกับเมล็ดขนุนความอร่อยก็ไม่แพ้กัน อาหารที่ปรุงจากผักหวานป่า นอกจากจะนำไปต้ม หรือลวก เป็นผักจิ้มกะนํ้าพริกแล้ว ยังนำไปทำแกงได้สารพัด เช่น แกงเลียง ต้มยำใส่เห็ดฟาง หรือต้มจืดก็ได้ สำหรับรสชาติความอร่อย รับรองด้วยฝีมือตัวเองนะครับ

ง