5 เคล็ดลับ!ปรับปรุงบำรุงดิน ตามแนวทางเกษตรอินทรีย์ที่ได้ผลจริง!

 5 เคล็ดลับ!ปรับปรุงบำรุงดิน ตามแนวทางเกษตรอินทรีย์ที่ได้ผลจริง จากประสบการณ์ตรง!

           จากดินเสื่อมโทรมสู่สวนเกษตรอินทรีย์ที่อุดมสมบูรณ์..ทำอย่งไร?

ดินอุดมสมบูรณ์ที่ผ่านการปรับปรุงตามแนวทางเกษตรอินทรีย์

หลายปีก่อนที่มาทำเกษตรใหม่ ผมเคยมีปัญหากับดินในแปลงปลูกมาก เพราะสภาพดินเป็นลูกรัง ดินแข็งกระด้าง แทบไม่มีความชื้นเลย ปลูกพืชอะไรลงไปก็โตช้า ได้ผลผลิตน้อย แต่ด้วยความที่อยากทำเกษตรอินทรีย์ คือไม่อยากพึ่งพาปุ๋ยเคมีและสารกำจัดศัตรูพืชอยากมีผักปลอดสารพิษไว้รับประทานในครัวเรือน ผมจึงเริ่มปรับปรุงดินด้วยวิธี อินทรียวัตถุ ชนิดต่างๆเช่น ปุ๋ยคอก ปุ๋ยหมัก เศษใบไม้แห้ง เศษหญ้าแห้ง รวมไปถึงน้ำหมักชีวภาพ ผ่านไปสักระยะทุกอย่างก็เปลี่ยนไปอย่างไม่น่าเชื่อ! ตอนนี้ไม่ว่าจะปลูกอะไร ก็งามทุกต้น ผลผลิตดีขึ้นอย่างเห็นได้ชัด และที่สำคัญคือปลอดภัยต่อทั้งผู้ปลูกและผู้บริโภค เพราะฉะนั้นในบทความนี้ผมจะมาแชร์ 5 เทคนิคปรับปรุงดินให้เหมาะกับการทำ เกษตรอินทรีย์ จากประสบการณ์ตรงของผมเอง ดังนี้ครับ

1. เพิ่มอินทรียวัตถุในดิน: หัวใจหลักของการฟื้นฟูดิน

จากประสบการณ์ของผม การเพิ่มอินทรียวัตถุในดิน ถือเป็นสิ่งที่จำเป็นและสมควรทำอันดับแรกๆของ การปรับปรุงดิน เพราะมันช่วยให้ดินร่วนซุย อุ้มน้ำได้ดี และยังช่วยเพิ่มธาตุอาหารในดิน เป็นแหล่งอาศัยของจุลินทรีย์ที่มีประโยชน์ในดินอีกด้วย

ในการปรับปรุงดินผมใช้วิธีง่ายๆคือ

• ไถกลบปุ๋ยพืชสดหรือเศษพืชกลบไว้ในแปลง: หลังเก็บเกี่ยว ผมจะไถกลบเศษใบไม้และต้นพืชลงดิน เพื่อเพิ่มอินทรียวัตถุ

• ใช้ปุ๋ยหมักและปุ๋ยคอกรองพื้นหลุมหรือโรยแปลงปลูก: เช่น มูลวัว มูลไก่ และมูลสุกร ถือว่าเป็นอินทียวัตถุที่ผมใช้ปรับปรุงดินเป็นประจำ เพราะหาได้ง่ายในพื้นที่ และช่วยเพิ่มธาตุอาหารในดินได้เป็นอย่างดี

• คลุมต้นไม้ที่ปลูกในสวนด้วยเศษหญ้าแห้งหรือใบไม้แห้ง: ในการปลูกผักแต่ละแปลง หรือปลูกต้นไม้แต่ละต้นในสวน นอกจากจะรองพื้นหลุมแล้ว ยังคลุมแปลงหรือคลุมโคนต้นด้วยเศษหญ้าแห้ง หรือใบไม้แห้ง การทำแบบนี้นอกจากจะช่วยลดการระเหยของน้ำ ช่วยรักษาความชื้นในดิน และช่วยควบคุมวัชพืชได้แล้ว ยังช่วยเพิ่มอินทรียวัตถุในดิน จากการย่อยสลายตามธรรมชาติได้อีกด้วย

2. ใช้ปุ๋ยหมัก ปุ๋ยพืชสด และน้ำหมักชีวภาพบำรุงดิน

• ปุ๋ยหมัก: ผมทำปุ๋ยหมักจากต้นกล้วย + มูลสัตว์ + จุลินทรีย์หน่อกล้วยเพื่อเร่งการย่อย 

• น้ำหมักชีวภาพ: ผมทำน้ำหมักจากหน่อกล้วย + ยอดพืชที่มีไนโตรเจนสูง เช่น โสน กระถิน เพกา และใบสะเดา เพื่อใช้ฉีดพ่นบำรุงพืชผักที่ปลูกไว้ในสวน

• ปุ๋ยพืชสด: ผมปลูกปอเทืองหรือถั่วพร้า แล้วไถกลบในระยะกำลังออกดอก เพื่อเพิ่มไนโตรเจนให้ดิน

3. ปลูกพืชคลุมดิน เน้นพืชไนโตรเจนสูง: ดินแข็งกระด้างก็กลายเป็นดินดีได้

วิธีที่ผมใช้ประจำเมื่อหลายปีก่อนก็คือ

• ปลูกพืชปกคลุมดิน: ผมปลูกปอเทือง โสน ฟักทอง หรือถั่วเขียว เพื่อคลุมดิน อีกทั้งยังช่วยเพิ่มไนโตรเจนให้กับดินในแปลงปลูกของเราได้ด้วย

• ปรับค่า pH ของดิน: หากดินเป็นกรด ผมจะโรยปูนขาวหรือโดโลไมท์เพื่อปรับสมดุล

• เพิ่มจุลินทรีย์ที่เป็นประโยชน์ลงไปในดิน: ผมใช้หัวเชื้อจุลินทรีย์ EM มาหมักรวมกับหน่อกล้วย และยอดพืชที่มีไนโตรเจนสูง บวกกับเชื้อราไตรโคเดอร์มา โดยมีกากน้ำตาลเป็นแหล่งอาหารของจุลินทรีย์ เพื่อช่วยย่อยสลายอินทรียวัตถุต่างๆ ช่วยฟื้นฟูดินเสื่อม แถมยังช่วยเพิ่มจุลินทรีย์ในดินได้อีกด้วย

4. ปรับปรุงโครงสร้างดินให้เหมาะกับพืช

ดินที่แน่นเกินไปอาจทำให้ระบายน้ำไม่ดี ผมจึงต้องปรับโครงสร้างดินให้เหมาะสมสำหรับพืช วิธีที่ผมใช้ก็คือ

• เติมปุ๋ยอินทรีย์หรืออินทรียวัตถุอย่างสม่ำเสมอ: ผมใส่ปุ๋ยหมักและปุ๋ยคอกในแปลงปลูกทุกปี เพื่อเพิ่มธาตุอาหาร ทำให้ดินร่วนซุย ปลูกอะไรก็งาม

• ใช้วัสดุปรับปรุงดิน: ผมผสมขี้เลื่อย กากมันสำปะหลัง ขี้เถ้าจากการเผา หรือแกลบดิบ ที่หาได้จากท้องถิ่น มาผสมในแปลงปลูก ช่วยเพิ่มอินทรียวัตถุในดิน แถมยังช่วยปรับปรุงโครงสร้างดิน

5. ปลูกพืชหมุนเวียน เพื่อลดปัญหาดินเสื่อม ลดโรคแมลง

การปลูกพืชชนิดเดียวซ้ำๆ จะทำให้ดินเสื่อมโทรม ผมเลยเริ่มหมุนเวียนพืชปลูก วิธีที่ผมใช้ก็คือ

• สลับปลูกพืชตระกูลถั่ว: โดยเฉพาะปอเทือง ฟักทอง หรือถั่วเขียว เพื่อเพิ่มไนโตรเจนให้ดิน

• ปลูกพืชหลายชนิดร่วมกัน (Intercropping): เช่นปลูกผักปลอดสารพิษหลายชนิดในแปลงเดียว รวมไปถึงการปลูกฟักทอง สลับกับถั่วฝักยาว ก็จะช่วยเพิ่มไนโตรเจนในดิน แถมยังลดการสะสมของโรคแมลงได้อีกด้วย

ไม้ผลพุ่มสวนปลูกในสวนเกษตรอินทรีย์

สรุป: อยากทำเกษตรอินทรีย์ ต้องปรุงดินให้ดีก่อน

จากการทดลองและปรับปรุงดินด้วยแนวทาง เกษตรอินทรีย์ ผมพบว่า ดินที่ดีคือหัวใจสำคัญของการทำเกษตร หากดินอุดมสมบูรณ์ พืชก็จะโตไว สมบูรณ์แข็งแรง โดยไม่ต้องพึ่งพาสารเคมี เทคนิคทั้ง 5 ข้อที่นำมาเล่าให้ฟังนี้ เป็นเทคนิคปรับปรุงดิน ที่สามารถนำไปปรับใช้ได้และเห็นผลจริง ลองนำเทคนิคต่างๆเหล่านี้ไปใช้ ปรับปรุงบำรุงดิน ในสวนดู รับรองว่าได้ผลจริงครับ

                                  รับชมรายละเอียเพิ่มเติมในวีดีโอด้านล่างนี้ได้เลยครับ

ศึกษาความรู้เพิ่มเติมในการปรับปรุงดินได้ที่ กรมส่งเสริมการเกษตร

บทความที่น่าสนใจ ปลูกผักปลอดสารพิษ